logii
Kayıtlı Üye
- Katılım
- 17 May 2009
- Mesajlar
- 1,044
- Tepkime puanı
- 269
Beynin yüzeyinde yer alan kıvrımların beyin işlevleri ile ilişkilendirilebileceğine düşüncelerin kökeni en azından on yedinci yüzyıla kadar uzanıyor. Bu düşünce, kanıt olarak insan beyninin, kolayca ulaşılabilen inek yada domuz beynine kıyasla daha kıvrımlı gösteren bilimciler tarafından daha da popüler hale getirilmiş
Çok sayıda saygın düşünürün, ölümlerinden sonra incelenmek üzere beyinlerini bilimin ellerine bırakmalarıyla birlikte, bu düşüncenin doğru olmadığı ortaya çıkmıştır. Bu kişilerin beyinleri birbirlerine benziyor, zekayla ilişkili gibi görünen herhangi bir fiziksel nitelik taşımıyordu. Seçkin beyinlerin tümü de aynı miktarda kıvrıma sahipti ve onlar kadar seçkin olmayan beyinlerden farklı görünmüyordu.
Benzer şekilde, diğer memelilerde de, beyin kıvrımları zihinsel gelişmişlik değil, mutlak beyin büyüklüüü ile ilintilidir. En fazla kıvrıma sahip beyinler balina ve yunuslarda, en az kıvrıma sahip olanlarıysa kır fareleri ve kemirgenlerde bulunur. Bu kıvrımların nasıl oluştuğu hakkında kabul gören varsayımlardan bir tanesi, sinirler arasındaki bağlantıların, beceriksizce atılmış ve büyükçe bir çarşafı büzüştüren dikişler gibi, korteks yüzeyini büzüştürdüğünü öne sürer. Kıvrılmış bir yüzeyin ortaya çıkardığı faydalı sonuçlardan biri de, beyin devreleri tarafından kullanılan alanın azaltılması olabilir:Büyük aksonlar sadece çok yer tutmakla kalmaz, sinyallerin uzun mesafeler kat etmesine, dolayısıyla da süreçlerin uzamasına neden olur. Ayrıca büyük beyinlerin korteksinde, fazladır. Artan kıvrılma ve beyaz madde, zihinsel gelişmişlikleri hangi düzeyde olursa olsun, aralarında insanlar, filler ve inekleride sayabileceğimiz büyün büyük beyinli memelilerde görülür (bu durum yegane istisnası, şempazeyle aynı büyüklükte, ancak çok daha yumuşak bir beyne sahip olan denizinekleridir. Bunun nedeni, bu hayvanların inanılmaz derecede yavaş hareket etmeleri ve bu nedenle de sinyallerin beynin bir yerinden diğerine hızlı biçimde ulaşmasına ihtiyaç duymamaları olabilir ancak kimse bunun nedenini kesin oalrak bilmiyor).
Bilişsel gelişmişliği belirleyen, beyin kıvrımları değil beyin büyüklüğü olabilir mi ? Beyin büyüklüğü, beden boyutlarıyla ilişkilidir. Türleri kıyaslarsak, beyin büyüklüğünün, arttığı hızın dörtte üçü hızla arttığını görürüz. Neden daha büyük bedenlerin daha büyük beyinlere sahip oldugunu bilmiyoruz ama bu durumun olası nedenlerinden biri, büyük hayvanların kas sisteminin daha karmaşık oluşu ve dolayısıyla da hareketlerin eşgüdümü için daha büyük beyinlere ihtiyaç duyulması olabilir.
Diğer yandan, beden büyüklüğüne oranla fazladan beyin büyüklüğüne sahip olmak, bilişsel yetenekleri de arttırır görünüyor. Mesela, bulundugumuz agırlık sınıfındaki en buyuk beyın, insan beynidir. Bu fazladan büyüklük, beyin korteksinde yogunlasmıstır:İnsanlarda beyin korteksinin toplam beyin büyüklüğüne oranı (yüzde seksen), tüm memeliler arasında görülen en yüksek değerdir. Bu yarışın ikincileri ise, hiç de şaşırtıcı olmayacak biçimde, şempanze ve gorillerdir.
'' Beyninize Hoş Geldiniz ''
Taner Kırcalı
Çok sayıda saygın düşünürün, ölümlerinden sonra incelenmek üzere beyinlerini bilimin ellerine bırakmalarıyla birlikte, bu düşüncenin doğru olmadığı ortaya çıkmıştır. Bu kişilerin beyinleri birbirlerine benziyor, zekayla ilişkili gibi görünen herhangi bir fiziksel nitelik taşımıyordu. Seçkin beyinlerin tümü de aynı miktarda kıvrıma sahipti ve onlar kadar seçkin olmayan beyinlerden farklı görünmüyordu.
Benzer şekilde, diğer memelilerde de, beyin kıvrımları zihinsel gelişmişlik değil, mutlak beyin büyüklüüü ile ilintilidir. En fazla kıvrıma sahip beyinler balina ve yunuslarda, en az kıvrıma sahip olanlarıysa kır fareleri ve kemirgenlerde bulunur. Bu kıvrımların nasıl oluştuğu hakkında kabul gören varsayımlardan bir tanesi, sinirler arasındaki bağlantıların, beceriksizce atılmış ve büyükçe bir çarşafı büzüştüren dikişler gibi, korteks yüzeyini büzüştürdüğünü öne sürer. Kıvrılmış bir yüzeyin ortaya çıkardığı faydalı sonuçlardan biri de, beyin devreleri tarafından kullanılan alanın azaltılması olabilir:Büyük aksonlar sadece çok yer tutmakla kalmaz, sinyallerin uzun mesafeler kat etmesine, dolayısıyla da süreçlerin uzamasına neden olur. Ayrıca büyük beyinlerin korteksinde, fazladır. Artan kıvrılma ve beyaz madde, zihinsel gelişmişlikleri hangi düzeyde olursa olsun, aralarında insanlar, filler ve inekleride sayabileceğimiz büyün büyük beyinli memelilerde görülür (bu durum yegane istisnası, şempazeyle aynı büyüklükte, ancak çok daha yumuşak bir beyne sahip olan denizinekleridir. Bunun nedeni, bu hayvanların inanılmaz derecede yavaş hareket etmeleri ve bu nedenle de sinyallerin beynin bir yerinden diğerine hızlı biçimde ulaşmasına ihtiyaç duymamaları olabilir ancak kimse bunun nedenini kesin oalrak bilmiyor).
Bilişsel gelişmişliği belirleyen, beyin kıvrımları değil beyin büyüklüğü olabilir mi ? Beyin büyüklüğü, beden boyutlarıyla ilişkilidir. Türleri kıyaslarsak, beyin büyüklüğünün, arttığı hızın dörtte üçü hızla arttığını görürüz. Neden daha büyük bedenlerin daha büyük beyinlere sahip oldugunu bilmiyoruz ama bu durumun olası nedenlerinden biri, büyük hayvanların kas sisteminin daha karmaşık oluşu ve dolayısıyla da hareketlerin eşgüdümü için daha büyük beyinlere ihtiyaç duyulması olabilir.
Diğer yandan, beden büyüklüğüne oranla fazladan beyin büyüklüğüne sahip olmak, bilişsel yetenekleri de arttırır görünüyor. Mesela, bulundugumuz agırlık sınıfındaki en buyuk beyın, insan beynidir. Bu fazladan büyüklük, beyin korteksinde yogunlasmıstır:İnsanlarda beyin korteksinin toplam beyin büyüklüğüne oranı (yüzde seksen), tüm memeliler arasında görülen en yüksek değerdir. Bu yarışın ikincileri ise, hiç de şaşırtıcı olmayacak biçimde, şempanze ve gorillerdir.
'' Beyninize Hoş Geldiniz ''
Taner Kırcalı
