Elnora_alila
Elit Üye
> Görünen değil, görünene kapı olan dünya
Arabi’nin en özgün kavramlarından biri şüphesiz hayal ( el-khayal ) anlayışıdır. Ancak burada bahsettiği hayal, halk arasında kullanılan anlamıyla düş kurmak, fantezi kurmak değildir. Hayal onun sisteminde varlık ile yokluk arasında yer alan bir hakikat bölgesidir. Ne mutlak gerçektir ne de tamamen yoktur. Tam bu yüzden, en büyük sırlar orada gizlidir.Ona göre yaratılmış alem, Allah’ın zatı ile mutlak yokluk arasındaki bir hayal mertebesinde durur. Bu hayal mertebesi hem gerçektir hem gölgedir ; hem var gibi görünür hem yok gibi kaygandır. Burada görünen her şey, zati hakikatin perdelenmiş bir yansımasıdır. Bu yüzden dünyayı yok saymak gaflettir ; ama onu gerçek zannetmek de şirk tehlikesidir.
Arabi bu düzeyi berzah olarak da adlandırır : İki şey arasında duran perde, köprü, sınır.. Hayal mertebesi, berzah gibidir; zat ile alem arasındaki hakikatin aydınlık-gölge oyunudur.
Peygamberliğin en yüksek vasfını da hayali kuvvetin mükemmelliği olarak tanımlar. Çünkü peygamber, ruhani hakikatleri insanlara aktarırken sembollerle, mecazlarla ve rüya diliyle konuşur. Onun bu yaklaşımı özellikle rüyaların, keşiflerin ve sembollerin sadece içsel tecrübeler değil aynı zamanda kozmik gerçeğin bir katmanı olduğunu gösterir.
Rüya onun sisteminde gerçekliğin sembolik aynasıdır. Bu yüzden der ki : Hayal, varlığın gizli damarlarında akar.
Bugünkü dille anlatmak gerekirse : Hayal, imajinasyon değil ; yaratıcı bilinç düzeyidir. Rüyada gördüğün imgeler, vizyon sırasında aldığın simgeler, meditasyonda duyduğun sezgiler, hepsi bu hayal mertebesinden süzülür. Bunlar ne yalandır, ne de mutlak hakikat. Onlar hakikatin senin suretine uygun olarak giydiği elbiselerdir.
Arabi’nin Fütuhatü’l-Mekkiyye'sinde bu konu tekrar tekrar döner : Hayal, Allah ile mahlukat arasında en parlak aynadır. O aynaya bakan, bazen kendi yüzünü görür ; bazen O’nun nurunu..
Arabî’nin zaman ve hayal anlayışı, sadece metafizik değil ; psikolojik ve varoluşsal farkındalık sistemidir.
Zaman = Şimdiye kök salma davetidir.
Hayal = Hakikatin iç yüzüne bakma çağrısıdır.
Bu iki kavram birlikte okunduğunda, Arabi’nin bize bir gözle değil, iki yönle bakmayı öğrettiğini fark ederiz :
Hem dışarı hem içeri.
Hem zamanın gidişine hem anın yaratılışına.
Hem hayalin gölgesine hem onun ardındaki ışığa.
Elnora, arşiv 2025
Füsusü’l-Hikem
Discovering Spiritual Intelligence in Ibn Arabi's Meccan Illuminations