Nikola Tesla ve Edison

cibabu

Kayıtlı Üye
Katılım
8 Ara 2009
Mesajlar
385
Tepkime puanı
169
Ben de en merak uyandıran bilim insanı...

Elektrik bugün insanoğlunun hayatında kuşkusuz çok büyük yere ve öneme sahip. Bugün artık elimiz kolumuz olan pek çok araç elektrik ile çalışmakta. Fakat elektiriğin tarihinde Thomas Alva Edison ve Nikola Tesla arasında yaşanmış kelimenin tam anlamıyla “Akım Savaşları” diyebilceğimiz bir rekabet söz konusu. Edison, akım savaşlarında doğrusal akım tarafını oluştururken, Tesla ise alternatif akım cephesini oluşturmuştur. Bu savaşın galibi bugünkü elektriğin barajlardan evimizdeki prize kadar taşınmasında söz sahibi olmuş kişi aslında.

Niye doğrusal akım?

Bildiğiniz gibi doğru akım ve alternatif akım olmak üzere iki farklı yolla elektrik akımından yararlanılmaktadır. Elektrikle çalışan cihazların çoğu doğrusal akım tüketmektedir. Bunun nedeni birçok cihazın sağlıklı çalışabilmesi için devrenin stabil dediğimiz konumda (denge durumu) olması gerekmektedir. Doğrusal akım zamana göre sabit bir değerdir. Bu olay devrenin stabil konumda olmasını sağladığı için, evlerde kullandığımız elektrikli aletler doğrusal akımla çalışır.

Niye Alternatif akım?

Bilindiği gibi, alternatif akımın gücü transformatörlerle arttırılabilir veya azaltılabilir. İletim sırasında nakil hatlarında oluşan gerilim düşümünü indirgemek için yüksek gerilimler kullanılır. Alternatif akımda gerilimi yükselterek aynı güç daha az akım ile iletilebilmektedir. Türkiye için iletim hatlarında 154 ve 380 kV(kilovolt) kullanılır. (Burada iletim hattından kasdedilen santral ile şehir şebeke girişleri arasıdır.) Akımın azalması aynı zamanda iletim ve dağıtımda kullanılan kablonun kesitinin küçülmesini de sağlayacağından maliyetin de düşmesini sağlar. Gerek maliyetin ucuza gelmesi gerekse, gücün daha verimli şekilde nakil edilebilmesi sebebiyle elektriğin taşınması ve iletiminde alternatif akım kullanılır.

Edison-Tesla Kapışması

Tesla New York'da AIEE (Şimdiki IEEE)'nin bir toplantısında çok gösterişli konferans verip, tek ve çok fazlı alternatif akım sistemlerinin gösterisini yaptı. Dünya mühendisleri, muazzam gelişmenin kapısını açarak, telle yapılan elektrik enerjisi iletimindeki sınırlamaların giderilmiş olduğunu gördüler. Ancak Tesla çalışmalarını anlatabilceği böyle bir ortamı öyle hemen bulamamıştı. New York’taki bu fırsat karşısına çıkmadan önce zorlu aşamalardan geçmişti.

New York’taki laboratuvarında geliştirdiği akkor lambasına pazar aramakla meşgul olan Edison ile ilk karşılaşmasında Tesla büyük bir heyecanla çalışmalarından Edison’a söz etti. Edison böyle teorik çalışmalarla vakit harcaması yerine onunla birlikte çalışmasını önerdi Tesla’ya. Edison o yıllarda kurduğu şirket ile (General Electronics) şehirlere doğrusal akım kullanarak elektrik üreten santraller inşa ediyordu. Fakat bu santrallerin ürettiği akım kısa mesafelere iletilebildiği için ve tam verimli çalışmadığından dolayı o yıllarda Amerika’da sık sık elektrik kesintileri yaşanmaktaydı. Tesla, Edison’un yanında çalışmaya başladıktan kısa bir süre sonra santrallerdeki sorunları çözmeyi başardı. Ancak Edison’un kendisine söz verdiği ücreti talep ettiğinde Edison şaşırmış bir şekilde “tam bir Amerikalı gibi düşünmeye başladığında Amerikan şakalarından da anlayabileceğini” söyledi ve bir ücret ödemedi. Tesla derhal istifa etti. Kısa süren birlikte çalışma dönemini, uzun süreli bir rekabet izledi.

Edison'un icat ettiği elektrikli sandalye

1887 yılına gelindiğinde ABD’de Edison’un doğrusal akımı kullanan 121 tane elektrik santrali bulunmaktaydı ve alternatif akımı kullanımı tartışılmaya başlamıştı. Bu olaydan sonra Edison alternatif akımın doğrusal akıma göre çok daha öldürücü olduğu propagandasını yapmaya başladı. Hatta bu konudaki çalışmaları onun bugün halen Amerika’da bir idam aracı olarak kullanılan elektrikli sandalyeyi icat etmesini sağladı. Gene Edison propagandasının bir sonucu olarak, iddiasının doğruluğunu kanıtlayabilmek için şehir şehir dolaşıp topladığı başıboş sahipsiz sokak hayvanlarına elektrik vererek insanlara alternatif akımın ne kadar ölümcül olabilceğini ispat etmeye çalıştı.

Tesla ise alternatif akımın iddia edildiği kadar zararlı olmadığını ispatlayabilmek için 1893′te Chicago’da düzenlenen Dünya Fuarı’nda vücudundan geçirdiği elektrik ile çok sayıda ampul yaktı. Daha sonra kendi adını verdiği bobinleri kullanarak şimşek yaratıp bunları izleyicilerin üzerine fırlattı. Tabi kimse bu olaydan harhangibir zarar görmedi.

Tesla, Edison için bir keresinde şöyle demişti; “Edison, bir samanlıkta kayıp bir iğneyi bulmak durumunda olsa bir balarısı çalışkanlığı ile tüm samanların altına tek tek bakarak söz konusu iğneyi bulmaya çalışır. Ben bilimsel çalışmalarında buna sık sık tanık olurdum. Oysa biraz teorik çalışma, biraz da hesaplama yapmak suretiyle harcadığı vakit ve emeğin yüzde doksanından tasarruf edebilirdi.”

Nikola Tesla- Keşfedilmemiş dahi

Bugün elektrikten söz açıldığından birçok insanın aklına ilk etapta Edison’un ismi geliyor. İcatlarıyla Edison’un bilime yaptığı katkılar kuşkusuz büyük. Edison aynı zamanda yaptığı icatlarla en çok patante sahip bilim adamı olarak da görülmekte hala. Fakat Tesla bilim çevreleri tarafından hak ettiği ilgiyi bulabilseydi Edisonun ünvanını alabilirdi. Florasan lambayı, neon ışıklarını, hız ölçeri, otomobillerdeki ateşleme sistemini, radarın temellerini, elektron mikroskobunu ve mikrodalga fırını Tesla’nın bulduğunu bilen insan sayısı ne yazıkki çok fazla değildir. Bugün Tesla’nın bu kadar çok tanınmamasının en büyük sebeplerinden biri Edison’un ona karşı bir karalama yürütmesidir.

1. Dünya Savaşı sırasında Alman denizaltılarını tespit edebilmek için Amerika, Edison’dan bir sistem geliştirmesini istedi. Tesla’nın önerisi bunun için bugünkü radar teknolojisinin de temellerini oluşturan enerji dalgalarını kullanmak oldu. Fakat, Edison bu öneriye şiddetle karşı çıktı ve bu sebeple radarların ortaya çıkışı yaklaşık 25 yıl gecikmiş oldu.

Tesla’nın aldığı az sayıdaki ödül içerisinde Edison Madalyası en önemlilerinden biridir. Edison’un Teslaya karşı takındığı durum düşünüldüğünde bu ödülün de aslında ne kadar ironik olduğu anlaşılabilir.

Tesla teorik alandaki çalışmalarını, mali imkansızlıklar ve yeterli ilginin gösterilememesi yüzünden uygulamaya geçirme fırsatını pek bulamamıştır. Ocak 1943’te beş parasız öldüğü zaman çalışmalarını not ettiği kağıtlara FBI tarafından el konularak bunların günışığına çıkarılması engellenmiştir. Kablosuz elektrik transferi Tesla’nın ölmeden önce uğraştığı önemli konulardan biriydi. Kendi adını taşıyan Tesla bobinini (Tesla Coil) kullarak çıplak elle tuttuğu florasan lambayı yakmayı başarmıştır. Yüksek frekanslı transformatörden çıkan elektrik akımı şimşek şeklinde lambaya doğru hücüm etmektedir.




Tesla bobini


alıntı
 

AphraeL

Kayıtlı Üye
Katılım
11 Mar 2010
Mesajlar
524
Tepkime puanı
69
Konum
from out of nowhere
Hakkı verilmemiş başarılı bir bilimadamıydı Tesla..

Hatta Prestij filminin bir kısmında geçer, şapka, kedi vs ışınlamaya çalışırken :) Eminim çoğunuz izlemişsiniz, izlemeyenlere şiddetle tavsiye ederim..
 
Üst