Doğu Akdeniz’de Fenike uygarlığının çok katmanlı, kozmogonik ve ritüel merkezli inanç sistemini araştırırken toparlayabildiğim kadarıyla yazıyı paylaşmak istedim. Bu mitoloji, yazılı metinlerin sınırlı olması nedeniyle büyük ölçüde dolaylı kaynaklardan, özellikle Ugarit tabletleri, Yunan tarihçileri (Hesiodos, Herodotos), Roma yazarları ve arkeolojik bulgulardan rekonstre edilmektedir. Fenike mitolojisi, Mezopotamya, Kenan, Mısır ve daha sonra Yunan mitolojileriyle yoğun bir etkileşim içindedir. Fenike kozmogonisi, evrenin ilksel bir kaostan veya sınırsız bir sudan doğduğu fikrine dayanır. Bu bağlamda ilk düzen düşüncesi belirgindir. Tanrılar, doğa güçlerinin kişileştirilmiş halleri olarak tasarlanmış gökyüzü, deniz, bereket, fırtına ve ölüm gibi kavramlar tanrısal varlıklar üzerinden açıklanmıştır. Evren, tanrılar arasındaki döngüsel mücadele ve denge arayışıyla süreklilik kazanır. Fenike panteonunun merkezinde El yer alır. El, en yüce tanrı, yaratıcı ve kozmik düzenin koruyucusu olarak kabul edilir. Bilge, yaşlı ve hükümran bir figürdür. El’in yanında Asherah yer alır, bereket, doğurganlık ve annelikle ilişkilendirilir. Bu ikili, evrensel üretkenliğin ve sürekliliğin sembolüdür. Baal, Fenike mitolojisinin en dinamik ve anlatı bakımından en zengin tanrılarından biridir. Fırtına, yağmur ve bereket tanrısı olan Baal, özellikle tarım toplumları için hayati öneme sahiptir. Baal mitleri, onun deniz tanrısı Yam ve ölüm tanrısı Mot ile olan mücadelelerini anlatır. Bu mücadeleler, doğadaki mevsimsel döngüleri yani kuraklık, ölüm ve yeniden doğuş temalarını simgeler. Baal’ın ölümü ve yeniden dirilişi, daha sonraki mitolojilerde görülen ölüp dirilen tanrı motifinin erken örneklerinden biridir. Astarte aşk, cinsellik, savaş ve bereketle ilişkilidir. Hem yıkıcı hem de yaratıcı yönleri olan bu tanrıça, Fenike mitolojisinde dişil gücün ve kozmik enerjinin temsilcisi olarak öne çıkar. Astarte kültü, Fenikelilerin deniz ticareti sayesinde Akdeniz’in geniş bir coğrafyasına yayılmıştır. Melqart, özellikle Sur (Tyre) kentinin baş tanrısıdır ve şehrin kralı anlamına gelir. Ölüm ve yeniden doğuş döngüsüyle ilişkilendirilen Melqart, koloni kuran Fenikeliler için koruyucu bir figürdür. Yunan mitolojisinde Herakles ile özdeşleştirilmesi, Fenike mitolojisinin Helen dünyası üzerindeki etkisini açıkça gösterir. Fenike mitolojisinde ritüel ve kült uygulamaları merkezi bir yer tutar. Tapınaklar, sadece ibadet alanı değil ekonomik, siyasi ve toplumsal merkezlerdir. Kurban ritüelleri yaygındır ve bu konu, özellikle çocuk kurbanı iddiaları nedeniyle modern akademide tartışma konusudur. Tophet adı verilen kutsal alanlar, bu tartışmaların odağındadır. Fenike mitolojisi, sembolik dili güçlü, doğa döngülerine dayalı ve senkretik bir inanç sistemidir. Doğu Akdeniz mitolojik geleneğinin şekillenmesinde temel bir rol oynamış Yunan, Roma ve hatta erken semitik dini düşünceler üzerinde kalıcı etkiler bırakmıştır.
