Hitit Çagı Anadolu’sunda Yeraltı Tanrılarına Kurbanlar
İndirmek için tıklayınız... : Ekli dosyayı görüntüle 5832
GRS
M.Ö. II. bin yıl Hitit Çagı Anadolu’sunda ölülere ve yeraltı tanrılarına kurbanlar
konusuna baslamadan önce, Hitit Uygarlıgı hakkında belirli ölçüde bilgi sahibi
olmak gerektigini düsündügümüzden öncelikle Hitit tarihi ve dini hakkında kısa bir
giris yapmayı uygun gördük. Konunun bütünlük içinde degerlendirilebilmesi,
baglantı ve etkilesimlerin görülebilmesi için bu bilgiler önemli bir temel
olusturacaktı.
Bu kısa giristen sonra kurban konusunda genel hatlarıyla bir tanımlama yaptık.
Önce “kurban”ı kelime olarak ele alıp, ayrıntılı sekilde tanıttık. Ardından bilimsel
düzeyde “kurban” ile ilgili ilk arastırmaları ve bu arastırmaların ısıgında varılan
sonuçları degerlendirdik. Bu konuda söz söyleyen ilk uzmanların –çogunlukla
antropologlar- görüsleri “kurban”ın ortaya çıkısına ve hizmet ettigi amaca ısık
tutması açısından bizim için önemliydi. Bu degerli görüsler tezimizin konusunu
olusturan Hitit Anadolu’sunda kurban uygulamalarını dogru anlamak ve bu anlayıs
içinde bir sonuca ulasmak için çıkıs noktası olusturdu. Ancak tezimizin merkezini
Hitit döneminde kurban, özellikle de ölülere ve yeraltı tanrılarına sunulan kurbanlar
olusturdugu için söz konusu görüs ve yaklasımlar çok detaylı bir sekilde ele
alınmadı.
Girisin ardından Hititlerde kurban konusunu metinlerde ifade edilisi ve çesitli
türlerde sunulusları ile Bölüm I’de detaylı sekilde tarif ettik. Daha sonra Bölüm II’de
özel olarak seçtigimiz ölülere ve yeraltı tanrılarına sunulan kurbanlar konusunun
baslıklarını olusturan, ölüm, ölü ve yeraltı kavramlarını dogru bir zemine oturtma ve
yeraltı tanrıları hakkında aydınlatıcı bilgiler verme çabası içine girdik.
Bölüm III’de ölülere sunulan kurbanlar hakkındaki belli baslı belgeleri –yazılı ve
yazısız arkeolojik belgeler- gözler önüne sermeye çalıstık. Yazılı belgelere dayalı
olarak ele aldıgımız ölü kurbanları içinde öncelikli yeri Hititlerin kral ve kraliçeleri
için düzenledikleri cenaze törenine ait metinlerde anlatılan kurbanlar aldı. Ölmüs
olan kral ve kraliçelere sunulan kurbanların geleneksellesmis oldugu ve “Hititlerde
Ata Kültü” kapsamında degerlendirilebilecek konu hakkında da kısaca bilgi verdik.
Bu bölümü kısa tutmamızın nedeni konunun Hititlere ait bir organizasyon olarak ele
2
alınıp, incelenmesi gerekliligidir. “Hititlerde Ata Kültü” ölü kurbanı yanı sıra çok
çesitli boyutları olan bir arastırma konusudur. Aynı sekilde “Ölülere Sunulan
mantalliya- “kefaret kurbanları” konusuna da kısaca degindik. Bu kurban türü de
siyasi tarihle, özellikle de III. Hattušili dönemiyle çok yakından iliskili oldugu için
tezimizin sınırlarını asan bir nitelik tasımaktadır.
Bölüm III’de ve Bölüm IV’de izledigimiz yöntemi kullandık ve mevcut
belgelerden yola çıkarak yeraltına ve yeraltı tanrılarına sunulan kurbanlar hakkında
bilgi verdik.
Bölüm III ve IV arasında izledigimiz yöntem açısından farklılık olusturan nokta
ise sudur: ilkinde cenaze ritüelleri ile ilgili metinlerin transkripsiyon ve tercümesini
verdikten sonra, metinlerin açıklamasını ve yorumunu ikincisine göre çok daha
ayrıntılı ele aldık. Cenaze ritüelinin sistemi ve teknigi bu açıklamalar sayesinde adım
adım ortaya çıktı. Bununla birlikte Bölüm IV’de yeraltı kurbanları ile ilgili olarak
verdigimiz örnek metnin açıklama bölümünde sadece metnin içindeki bazı terimleri
aydınlattık ve anlasılmayan satırlara belli ölçüde yorum getirdik. Çünkü büyü
ritüellerinde genel olarak kullanılan teknikler ve ritüllerin ana seması söz konusu
bölüm içinde daha önce açıklandı.
Ölüler için ve yeraltı tanrıları için sunulan kurbanları aktarırken iki farklı yol
izlenmesinin nedeni her ikisinin birbirinden nicelik olarak ayrılmasıdır. Kral veya
kraliçenin cenazesinde yapılan ölü kurbanları için elimizde sadece tek bir metin ve
bu metnin çesitli kopyaları vardır. Cenazede uyulması gereken kurallar ve protokol
bu metin sayesinde resmilesmistir. Ancak büyü ritüelleri çok sayıdadır. Hatta aynı
büyücüye ait pek çok ritüel örnegine rastlamak mümkündür. Buna ragmen ritüellerin
birbirine benzer ve ortak yönleri çok fazladır. Biz de bu gerçekten hareketle büyü
ritüellerinin sistemini genel olarak tanıtıp, seçtigimiz karakteristik bir büyü ritüelinin
metnini inceleme yoluna gittik. Cenaze metninin karakteristik özelligi ise metnin
içinde gizli oldugu için önce metinleri verip ardından cenaze törenini söz konusu
metinlerin ısıgında gözler önüne serdik.
Nitelik olarak ele alındıgında ikisi –hem cenaze metinleri hem de büyü ritüellerine
ait metinler- arasındaki benzerlikler ise sasırtıcı derecede fazladır. Bu benzerlikler
hakkında söz konusu konuları içeren bölümlerde ayrıntılı açıklamalar yaptık.
3
Sonuç bölümünde de ölü ve yeraltı kurbanlarını karsılastırarak, elde ettigimiz
verileri sonuca bagladık.
İndirmek için tıklayınız... : Ekli dosyayı görüntüle 5832
GRS
M.Ö. II. bin yıl Hitit Çagı Anadolu’sunda ölülere ve yeraltı tanrılarına kurbanlar
konusuna baslamadan önce, Hitit Uygarlıgı hakkında belirli ölçüde bilgi sahibi
olmak gerektigini düsündügümüzden öncelikle Hitit tarihi ve dini hakkında kısa bir
giris yapmayı uygun gördük. Konunun bütünlük içinde degerlendirilebilmesi,
baglantı ve etkilesimlerin görülebilmesi için bu bilgiler önemli bir temel
olusturacaktı.
Bu kısa giristen sonra kurban konusunda genel hatlarıyla bir tanımlama yaptık.
Önce “kurban”ı kelime olarak ele alıp, ayrıntılı sekilde tanıttık. Ardından bilimsel
düzeyde “kurban” ile ilgili ilk arastırmaları ve bu arastırmaların ısıgında varılan
sonuçları degerlendirdik. Bu konuda söz söyleyen ilk uzmanların –çogunlukla
antropologlar- görüsleri “kurban”ın ortaya çıkısına ve hizmet ettigi amaca ısık
tutması açısından bizim için önemliydi. Bu degerli görüsler tezimizin konusunu
olusturan Hitit Anadolu’sunda kurban uygulamalarını dogru anlamak ve bu anlayıs
içinde bir sonuca ulasmak için çıkıs noktası olusturdu. Ancak tezimizin merkezini
Hitit döneminde kurban, özellikle de ölülere ve yeraltı tanrılarına sunulan kurbanlar
olusturdugu için söz konusu görüs ve yaklasımlar çok detaylı bir sekilde ele
alınmadı.
Girisin ardından Hititlerde kurban konusunu metinlerde ifade edilisi ve çesitli
türlerde sunulusları ile Bölüm I’de detaylı sekilde tarif ettik. Daha sonra Bölüm II’de
özel olarak seçtigimiz ölülere ve yeraltı tanrılarına sunulan kurbanlar konusunun
baslıklarını olusturan, ölüm, ölü ve yeraltı kavramlarını dogru bir zemine oturtma ve
yeraltı tanrıları hakkında aydınlatıcı bilgiler verme çabası içine girdik.
Bölüm III’de ölülere sunulan kurbanlar hakkındaki belli baslı belgeleri –yazılı ve
yazısız arkeolojik belgeler- gözler önüne sermeye çalıstık. Yazılı belgelere dayalı
olarak ele aldıgımız ölü kurbanları içinde öncelikli yeri Hititlerin kral ve kraliçeleri
için düzenledikleri cenaze törenine ait metinlerde anlatılan kurbanlar aldı. Ölmüs
olan kral ve kraliçelere sunulan kurbanların geleneksellesmis oldugu ve “Hititlerde
Ata Kültü” kapsamında degerlendirilebilecek konu hakkında da kısaca bilgi verdik.
Bu bölümü kısa tutmamızın nedeni konunun Hititlere ait bir organizasyon olarak ele
2
alınıp, incelenmesi gerekliligidir. “Hititlerde Ata Kültü” ölü kurbanı yanı sıra çok
çesitli boyutları olan bir arastırma konusudur. Aynı sekilde “Ölülere Sunulan
mantalliya- “kefaret kurbanları” konusuna da kısaca degindik. Bu kurban türü de
siyasi tarihle, özellikle de III. Hattušili dönemiyle çok yakından iliskili oldugu için
tezimizin sınırlarını asan bir nitelik tasımaktadır.
Bölüm III’de ve Bölüm IV’de izledigimiz yöntemi kullandık ve mevcut
belgelerden yola çıkarak yeraltına ve yeraltı tanrılarına sunulan kurbanlar hakkında
bilgi verdik.
Bölüm III ve IV arasında izledigimiz yöntem açısından farklılık olusturan nokta
ise sudur: ilkinde cenaze ritüelleri ile ilgili metinlerin transkripsiyon ve tercümesini
verdikten sonra, metinlerin açıklamasını ve yorumunu ikincisine göre çok daha
ayrıntılı ele aldık. Cenaze ritüelinin sistemi ve teknigi bu açıklamalar sayesinde adım
adım ortaya çıktı. Bununla birlikte Bölüm IV’de yeraltı kurbanları ile ilgili olarak
verdigimiz örnek metnin açıklama bölümünde sadece metnin içindeki bazı terimleri
aydınlattık ve anlasılmayan satırlara belli ölçüde yorum getirdik. Çünkü büyü
ritüellerinde genel olarak kullanılan teknikler ve ritüllerin ana seması söz konusu
bölüm içinde daha önce açıklandı.
Ölüler için ve yeraltı tanrıları için sunulan kurbanları aktarırken iki farklı yol
izlenmesinin nedeni her ikisinin birbirinden nicelik olarak ayrılmasıdır. Kral veya
kraliçenin cenazesinde yapılan ölü kurbanları için elimizde sadece tek bir metin ve
bu metnin çesitli kopyaları vardır. Cenazede uyulması gereken kurallar ve protokol
bu metin sayesinde resmilesmistir. Ancak büyü ritüelleri çok sayıdadır. Hatta aynı
büyücüye ait pek çok ritüel örnegine rastlamak mümkündür. Buna ragmen ritüellerin
birbirine benzer ve ortak yönleri çok fazladır. Biz de bu gerçekten hareketle büyü
ritüellerinin sistemini genel olarak tanıtıp, seçtigimiz karakteristik bir büyü ritüelinin
metnini inceleme yoluna gittik. Cenaze metninin karakteristik özelligi ise metnin
içinde gizli oldugu için önce metinleri verip ardından cenaze törenini söz konusu
metinlerin ısıgında gözler önüne serdik.
Nitelik olarak ele alındıgında ikisi –hem cenaze metinleri hem de büyü ritüellerine
ait metinler- arasındaki benzerlikler ise sasırtıcı derecede fazladır. Bu benzerlikler
hakkında söz konusu konuları içeren bölümlerde ayrıntılı açıklamalar yaptık.
3
Sonuç bölümünde de ölü ve yeraltı kurbanlarını karsılastırarak, elde ettigimiz
verileri sonuca bagladık.
