Mitologyada hayvana ve bitkiye dönüşen insanlar ve perilerin öyküleri

dexter

Elit Üye
Katılım
6 Eyl 2012
Mesajlar
473
Tepkime puanı
30
Konum
Spain
Mitologyada hayvana, bitkiye, çiçeğe ve başka şeylere dönüşen insanlar, periler kimlerdir ve nelerdir öyküleri?


AEDON: Bülbül. Bir Attika efanesine göre Aedon ( ya da Prokne), Atina kralı Pandion’un kızıydı. Trakya kralı Tereus ile evlendi. İtys adında bir çocuğu oldu. Tereus, karısının kızkardeşi Philomela’ya sataştı, kızı kirletti, suçu anlatamasın diye de kızın dilini kopardı. Ama suç gizli kalmadı. İntikam almak için iki kızkardeş, İtys’i kestiler, babasıTereus’un önüne, yemek diye koydular. Tereus, cinayeti öğrenince deliye döndü, kaçan katil kadınların peşine düştü. Tam yetiştiği anda Zeus, daha büyük felaketi önlemek için üçünü de birer kuş yaptı. Tereus hüthüt, Philomela kırlangıç, Aedon da bir bülbül oldu; bülbül olup ondan sonra da durmadan İtys, İtys diye acı acı ötmeye koyuldu.
Kaybolmuş Tereus tragedyasında Sophokles, bu efsaneyi işlemişti.Başka Yunan soylarında bu masal , değişik bir biçimde anlatılır: İtys’in bir adı da İtylos idi. Annesi onu yanlışlıkla öldürdü. Kadın, çok çocuklu diye kıskandığı, eltisinin en büyük oğlunu öldürmek istemiş, ama karanlıkta bilmeyerek kendi oğluna kıymıştı.

ARAKHNE: Lydia’lı bir kadın. Athena’yı dokumacılıkta yarışa davet etti. Dokumalarında kusursuz bir işçilikle tanrıların aşklarını betimliyordu. Dokuma tezgahının bulucusu olan Athena, bu meydan okumaya çok kızdı. Arakhne’yi örümcek yaparak cezalandırdı.

AKTAİON: Boiotia’lı bir avcı. Bir gün Nympha’larıyla birlikte yıkanan tanrıça Artemis’i gözetledi. Buna çok kızan genç tanrıça, Aktion’u bir geyik yaptı. Aktion’u kendi köprekleri parçaladılar.

ASTERİE: Titan Koios ile Phoibe’nin kızı; Leto’nun kızkardeşi. Asterie, kendisini seven Zeus’tan kaçtığı için, Zeus onu bir bıldırcın (ortyks) yaptı; bıldırcın kendini denize attı; yüzen bir ada, Ortygia Adası oldu.

ATTİS: Phrygia tanrısı. Tanrıça Kybele, Attis’i çılgınca seviyordu. Attis, onun sevgisine önce karşılıkta bulundu, sonra ölümlü kızla evlendi. Hakarete uğrayan tanrıça, düğünde konuklar arasında görünerek onları korkudan delirtti. Attis, dağlara kaçıp kendini öldürdü. Attis’in kanından menekşeler bitip çiçek açtılar.

BYBLİS: Miletos’un kızı. Erkek kardeşi Kaunos’u sevdi, bu günahkar aşk yüzünden bir pınar oldu. (Ovidius, Metamorphos’lar IX,450 v.d.)

DAPHNE: Apollon, güzel Nympha Daphne’ye aşık oldu, Nympha’nın peşine düştü. Tam yakalayacağı sırada peri kızı dua etti, bir defne ağacı(Yun. daphne) oluverdi.
(Dipnot: Apollonun simgelerinden birisi de Defne yaprağıdır.)

HYAKİNTHOS: Yunan öncesi tanrılardan; kızgın yaz aylarında doğanın ölüp, yeniden canlanmasını temsil eder, Hyakinthia adı verilen törenlerini Dor’lar, özellikle Amyklai’de(Peloponnes) kutlarla, ama bu şenlikler Apollon onuruna yapılırdı. Efsaneye göre Hyakinthos, Apollon’un sevgilisiydi. Apollon disk atarken onu kaza ile öldürdü; delikanlının kanından açan çiçeğe Yunanlılar “hyakinthos” (sümbül) dediler.

İO: Argos krallarından İnakhos’un kızı. Zeus bu kızı sevdi. Ama Zeus’un kıskanç karısı Hera, İo’yu bir inek yaparak yüz gözlü dev Argos’u başına bekçi koydu. Zeus’un emriyle Hermes, Argos’u öldürdü. (Yüz gözlü dev uyurken bile bekçilik etsin diye diğer gözleri açık kalırdı, Bu kısımda Hermes ünlü flütüyle Argos’u uyuttu.ve öldürdü.) Hera da bir atsineği yolladı, sinek iğnesiyle İo’yu kovalamaya başladı. Çıldıran İo, bir çok yerler dolaşarak Bosporos’tan (İnek Geçidi-Boğaziçi) Asya’ya geçti, en sonunda Mısır’da rahata kavuştu.İo Mısır’da, Zeus’a, oğlu Epaphos’u doğurdu-Aiskhylos bu efsaneyi Hiketides(Yalvaran Kızlar) tragedyasında ise İo, dolambaçlı yolculuğu sırasında zincire vurulu Titan’ın yanına gelir, Prometheus ona gelecekteki kaderini önceden haber verir.

KALLİSTO: Artemis’in yanında Arkadia’lı bir Nympha; Zeus’tan gebe kalınca, bakire Artemis, onu bir dişi ayı yaparak cezalandırdı. Kadına acıyan tanrılar, ikisini de birer yelkovankuşu(alkyone) yaptılar. Yelkovankuşlarının kuluçka zamanında deniz durgun,hava güzel olurmuş; böyle günlere Alkyone günleri denir. (Ovidius, Metamorphos’lar II,410 v.d.)

LAMİA: Yunan halk inanışında bir hayalet; çocukları çalan, kanlarını emen bir vampir. Lamia, eskiden çok güzel bir kraliçe imiş. Zeus’tan aslan gibi oğulları, kızları olmuş. Fakat kıskanç Hera, onun çocuklarını öldürerek elinden almış. Bunun üzerine Lamia, karanlık bir mağarada oturan, kıskanç ve umutsuzluktan mutlu annelerin çocuklarını alıp kaçıran, yiyen, çirkin bir canavar olmuş.

MİNY’LER: Sonradan Boiotia’nın bir parçası olan Orkhomenos’ta, Mykenai çağında güçlü bir soy.Argonaut’lar seferine en çok onların katıldıkları söylenir. Orkhomenos’taki bir kubbeli mezarda, Yunanlılar kral Minyas’ın hazinelerinin bulunduğunu kabul ederlerdi. Arkeolojik keşifler, üçüncü binyılda Mykenai öncesi eski bir kültürün varlığını gösteriyor. Kral Minyas’ın kızları Minyad’lar üzerine şöyle bir efsane var: Bu kızlar Dionysos şenliklerine katılmak istememişler, evlerinde kalıp yün eğirmiş, örgü örmüşler. Tanrı da onları deli ederek cezalandırmış, sonra da birer gece kuşu yapmış.

NARKİSSOS(Lat. Narcissus): Irmak tanrısı Kephissos’un güzel oğlu Narkissos, kendisine aşık olan, dağ Nympha’larından Ekho’yu (yankı) horgördüğü, aşkına karşılık vermediği için cezalandırıldı: Bir pınara eğilmişti, suda kendi yüzünü gördü, kendi hayaline vuruldu, dindirilemez bir özlem içinde oracıkta eridi, yerinde bir nergis açtı./Ovidius’un, Metamorphos’lar’ında bu efsaneyi anlatan şiiri Türkçe’ye çevrilmiştir:Tercüme Dergisi 25 (1944).

PROTEUS: Denizler hakanı Poseidon’un gelecekten haber veren yaşlı çobanı. Menelaos, Pharos Adası’nda fok balıkları arasında dinlenmekte olan Proteus ile çekişti.Menelaos, ondan, Troya dönüşünde yolda başına gelecekleri öğrenmek istiyordu, sonunda öğrendi. Boğuşmaları sırasında Proteus boyuna kılık değiştirmiş; aslan, yılan, kaplan, domuz, su ve ağaç olmuştu.(Odysseia IV,3643 v.d.)

SYRİNKS
: Yan yana bağlanmış, çeşitli uzunlukta kamış sapı parçalarından yapılan çoban kavalı. Efsaneye göre Syrinks, bir Nympha idi. Pan, bu periye tutuldu, peşine düştü, tam yakalayacağı sırada Nympha bir kamış oldu. Pan, bu kamıştan bir kaval yaptı, aşk şarkılarını bu kavalla çaldı.(Ovidius, Methamorphos’lar I, 690 v.d.)

TALOS: Yunan mitologyasında iki Talos vardır, biri Giritli bir dev. Şimdi sözünü edeceğimiz Talos ise, mitologyanın ilk uçan adamı olan Atinalı Daidalos’un yeğeni ve çömezidir; testereyi, pergeli, çömlekçi çarkını o icat etmişti. Daidalos bu yüzden onu kıskandı, Akropolis’ten aşağı attı. Talos düşerken bir keklik oldu; cana kıyan Daidalos Girit’e kaçtı.

THEOPHANE: Bisaltes’in güzel kızı. Tanrı Poseidon, onu bir koyun yaptı ve yaklaştı ona. Phriksos’u Kolkhis’e götüren altın postlu koç, bu Koyun Theophane’den doğmuştu.



Alıntı; Behçet Necatigil.(2002).Yüz Soruda Mitologya.Syf:118. K kitaplığı .Ofset Yapımevi.
 

NicktenyoxuN

Kayıtlı Üye
Katılım
13 Tem 2012
Mesajlar
149
Tepkime puanı
17
İş
Öğrenci
Giritli dev olan talos'tan bahis eder misiniz
 

dexter

Elit Üye
Katılım
6 Eyl 2012
Mesajlar
473
Tepkime puanı
30
Konum
Spain
Giritli dev olan talos'tan bahis eder misiniz

Giritli dev olan Talos; Girit efsanesinin robot insanıdır. Talos adaya adını veren Kres'in, ya da tanrı Hephaistos'un oğlu, yahut da tunç soyundan artakalan bir insamış. Minos, ya da Zeus onu Girit'e bekçi olarak dikmiş, Talos her gün silahlarıyla adayı çepeçevre dolaşır, yabancıların karaya çıkmasını önlermiş. Daidalos'un Girit'ten kaçmak için kanatlar yapıp havalanması da ondanmış. Talos yaklaşan gemilerin üstüne koca taş parçaları atar, bu engeli de aşmak çaresini bulanları daha da korkunç bir biçimde yok edermiş: Ateşin içine atar, tunçtan gövdesini kor haline getirir, sonra da yolculara sarılır, onları cayır cayır yakarmış. Talos'un bedenine silah işlemezmiş, yalnız ayağının bileğinde bir damar varmış. Medeia büyüleriyle o damarı bulup yırtmış, Talos da böylece ölmüş.

Kaynak: Azra Erhat, Mitoloji sözlüğü

Talos muhtemelen bir efsane kahra­manı olsa bile, Girit’in dev tunç adamı belki de günümüzdeki tüm robotların ilk örneğiydi.
 
Üst