Medusa ve Şahmeran

HerakleSs

Kayıtlı Üye
Katılım
24 Ağu 2011
Mesajlar
83
Tepkime puanı
2
Medusa ve Şahmeran.İki karakter de bedensel olarak yılan ve insanın bir tür birleşimi ve ikisi de nazara karşı bir simge. Medusa Yunan Kültürü’ne,Şahmeran ise Türk, Anadolu,Mezopotamya Kültürü’ne ait bir efsane. Peki 2 farklı efsane birbirine nasıl bu kadar yakın olabilir kültürel etkileşmeyle mi ? yoksa zaten var olan bir canlının farklı toplumlar tarafından yorumlanmasıyla mı?

Ekli dosyayı görüntüle 2738
Medusa:

Medusa ile ilgili olarak 3 farklı efsane vardır.Bu efsanelerden ikisi Medusa’yı çok güzel bir kızken bir ceza sonucu saçlarının her bir telinin yılan olduğu bir yaratığa dönüşmesi üzerine,bir tanesi ise Medusa’nın diğer üç kardeşiyle(Gorgolar) birlikte zaten birer yaratık olması yönündedir.
Bu efsanelerden en bilineni şu şekildedir. Deniz Tanrısı Poseidon,çok güzel bir kız olan ve saçlarıyla övünen Medusa’ya aşık olur ve ona Athena’ya adanmış bir tapınakta tecavüz eder. Bu durumu kendisine hakaret olarak kabul eden Athena’nın öfkesi Medusa’yı hedef alır ve kızı saçlarının her bir teli yılan olan,bakışlarıyla taşa çeviren bir yaratığa dönüştürür.Diğer dönüşümün gerçekleştiği efsanede de olay Medusa ile Athena arasında gerçekleşir.Bu sefer Athena’nın Medusa’nın güzelliğini kıskanması ceza nedeni olarak gösterilmiştir. Öyle veya böyle bir şekilde saçları yılan,bakışları ile taşa çeviren bir yaratığa dönüşen Medusa’nın sonu ünlü kahraman Perseus tarafından olur.Medusa’nın kafasını kesen Perseus,yaratığın yüzünü düşmanlarına göstererek onları taşa çevirir.Daha sonra bu kesik baş Athena’ya teslim edilir ve Athena,Medusa’nın kesik kafasını kalkanına yerleştirerek kendine bir koruma sistemi geliştirir.
Medusa’nın ölümü yeni mitolojik karakterlerin doğmasına neden olur.Ünlü kanatlı at Pegasus ve başka bir yaratık olan Khrysaor,Medusa’nın kesilen boynundan,Poseidon’un dölü olarak mit dünyasına doğmuştur.

Ayrıca Medusa ile ilgili farklı bir detay daha mevcuttur:perseus,Medusa’yı öldürdükten sonra yaradan akan kanı toplar.Bu kanın sol damardan akanı öldürücü bir zehir,sağ damardan akanı ise ölüyü bile diriltebilen bir ilaçtır.Üstelik,Medusa’nın tek bir saç teli bile bozgun yaratacak güçtedir.

Medusa’nın mitolojik hikayesi bu şekildedir.Bugün Antik Kentler’e baktığımızda bir çoğunun girişinde veya içerisinde,lahitlerin üstünde, ‘Medusa Başı’ heykelleriyle veya kabartmalarıyla karşılaşmak mümkündür.Bu,bir yerde nazardan korumak için alınmış bir önlem gibidir.Tıpkı bugün bizim evlerimizde nazar boncuğu kullanmamız gibi.Bir yerde kötü gözle bakan taş kesilsin gibi bir anlam yüklenmiştir.

Ekli dosyayı görüntüle 2739
Şahmeran:
Şahmeran,Anadoluda’da doğmuş ve farklı şekillerde Hindistan’a kadar yayılmış bir efsanedir.Tıpkı Medusa’da olduğu gibi farklı anlatımları vardır.Ben Mardin’de öğrendiğim efsaneyi aktaracağım.Şahmeran ,belden yukarısı güzeller güzeli bir kadın ve belden aşağısı upuzun bir yılan olan kraliçedir.Efsaneye göre Camsap isminde yakışıklı bir genç,yanlışlıkla yılanların yaşadığı bir mağaraya girer.Burada Şahmeran’la yani Yılanların Kraliçesi ile karşılaşır.Dünya’nın oluşumundan o güne kadar varolan Şahmeran,Camsap’a isterse bütün insanlığın tarihini anlatabileceğini söyler ve günler geçtikçe yaptıkları konuşmalar sırasında aralarında bir aşk başlar.Fakat gün gelir Şahmeran’ın anlatacağı bir şey kalmaz ve Camsap köyünü,ailesini özler.Yollarını ayırırlar fakat Camsap arada Şahmeran’ı ziyarete gider.Bir gün Camsap’ın yaşadığı ülkenin kralı hastalanır ve Şahmeran diye bir varlığın yaşadığını bilen vezir ,kralın hastalığının ancak ve ancak Şahmeran’ın etinden bir parça yemesiyle iyileşebileceğini söyler.Oysa vezirin amacı başkadır,o Şahmeran sayesinde insanlığın bütün sırlarını öğrenmek istemektedir.Kral,Şahmeran’ı bulmak için emir çıkarır ve bir süre sonra Camsap’ın yerini bildiği bir şekilde öğrenilir.Yakalanan Şahmeran,Camsap’ı yanına çağırır ve ona her kim kuyruğundan bir parça yerse insanlığın bütün sırlarını öğreneceğini ve her kim baş kısmından bir parça yerse o anda öleceğini söyler.O esnada vezir kılıcıyla Şahmeran’ı öldürür.Sevdiğine ihanet ettiğini düşünen Camsap,Şahmeran’ın dediği gibi baş kısmından bir parça yer,vezir ise kuyruk kısmından.Tabii,durum söylendiği gibi olmaz,vezir ölür,Camsap yaşar ve üstelik Şahmeran’ın bütün bilgisi Camsap’a geçer.Şahmeran,son anında sevdiğinin hayatını kurtarmış ve kötülüğü cezalandırmıştır.Şahmeran’ın ölümünden sonra tüm bilgilerin Camsap’a geçmesiyle Lokman Hekim efsanesi hayat bulmuştur.

Bugün özellikle Mardin’de Şahmeran bir simge haline gelmiştir.Bakır tepsiler üzerine Şahmeran işlemeleri,cam boyama Şahmeran’lar muhteşem bir el işçiliğiyle işlenmektedir.Ayrıca ‘Dua-i Şahmeran’ diye bir dua mevcuttur.Şahmeran işlemeleri,evlerde nazardan korunmak amacıyla da bulundurulmaktadır.

Karşılaştırma:

İki farklı kültüre ait olan iki ayrı efsanevi karakteri,Medusa ile Şahmeran’ı, yukarıda anlattıktan sonra gelelim ortak özelliklerine;

a)İki karakterde de bedensel olarak yılan ve insan türünün birleşimi görülmektedir.Medusa’nın saçları yılan,Şahmeran’ın belden aşağısı yılandır.

b)İki karakterde bünyesinde hem zehirli hem şifalı olmak üzere iki çeşit kan taşımaktadır.

c)İki karakter de nazardan korunmak amacıyla kullanılmıştır.

d)İki karakterin ölümünün ardından yeni efsaneler türemiştir.Medusa’da Pegasus efsanesi,Şahmeran’da Lokman Hekim efsanesi.Her ne kadar Pegasus ile Lokman Hekim arasında bir bağ olmasa da,incelediğimiz iki karakter kendisinin ardından yeni bir şeyler bırakmıştır.

Bu ortak özelliklerden en çok ikincisi benim dikkatimi çekmektedir.Onun haricinde tüm özelliklere bakıldığında kültürlerin birbirinden etkilendiğini ve her kültürün bu etkiye kendi yaşam biçimlerinden,kendi duygularından da bir şeyler katıp yeni karakterler yarattığını görmekteyiz.

Büyük İskender farklı inanışlardaki tanrıları Yunan Tanrıları’nın farklı formları olduğuna inanmıştır.Örnek verecek olursak,Mısır Tanrısı Amon’u Zeus’un farklı bir formu olarak görmüştür.Daha sonraları Romalılar Osiris’i Dionysus’a ,Horus’u Apollon’a denk tutmuşlardır.Kim bilir belki Şahmeran’da Medusa’nın farklı bir formudur.

Ayrıca Hekim Tanrı Asklepios sayesinde Tıp bilimiyle özdeşleşen yılan bu iki efsanede de karşımıza çıkıp,kendini gene bu alanda bir şekilde belli etmektedir.

Alıntıdır:devil2:
 
Üst