semyanocibel
Banlı Kullanıcı
- Katılım
- 14 Şub 2011
- Mesajlar
- 212
- Tepkime puanı
- 8
Kur'an'da geçen en önemli ve en karmaşık kıssalardan biri de Zülkarneyn kıssasıdır. Kıssanın karmaşıklığı, Zülkarneyn olarak anılan şahsiyetin kimliğinin tesbitinde ortaya çıkmaktadır. Çünkü Kur'an, anılan şahsiyetin ne adını, ne de vatanını zikretmiştir. Tefsir bilginleri, hâlâ onun kimliğini belirlemeye çalışmaktadırlar.
Tarihin bu önemli kişiliği hakkında yaygın olarak bilmen görüşler[15] şunlardır:
1. Zülkarneyn, Pers kralı Keykubad ya da Feridun'dur.
2. Zülkarneyn, Himyer kralı Ebu Kerb Şems'in lakabıdır.
3. Büyük İskender'dir.
4. Bir melektir.
5. Kendisine ilim, hikmet ve hükümranlık verilmiş, sâlih bir kişidir.
6. Merzibân-ı Mısrî'dir.
7. Romalı bir gençtir.
Hind yarımadasında bu konuya el atan tefsir bilginlerinin ilki, Mevlana Hakîm Muhammed Hasan en-Nakvî'dir. (Ö. H. 1223) Kendisi Farsça olarak yazdığı Ma'âlemâtu'l-esrâr adlı tefsirinde
bu konuyu ele almıştır. Mevlana Hakîm, bu ese****rinde Zülkarneyn ile kasdedilen şahsın Pers İmparatorluğu'nun kurucusu Keyhüsrev olduğunu söylemiştir. Ona gö****re bu görüş Danyal ve Yûşa'nın sahifelerinde yazılanlarla da teyid edilmektedir.
Mevlana Hakîm Urduca yazdığı Gâyetu'1-burhân adlı tefsi****rinde de bu görüşü naklederek şöyle demiştir: Keyhüsrev'in bu isimle anılması, Danyal peygamberin gördüğü rüyaya da****yanır.
Daha sonra el-Hakîm Nureddin el-Kâdıyânî Tasdîk-i Berâhîn-i Ahmediyye adlı eserinde aynı görüşü belirterek daha faz****la ayrıntı vermiştir.
el-Hakîm Nureddin, Danyal peygamberin rüyasıyla ilgili anlatılanları naklederek Cebrail (as)'ın diliyle rüyaya getiri****len yoruma dikkat çekmiş ve Zülkarneyn sıfatının Keyhüsrev'e uyduğunu tezini isbat etmeye çalışmıştır.
Onun ardından. Sir Seyyid Ahmed Han İzâletul-gabn an kıssati zi'l-qarneyn adlı bir risale yazmıştır. Acura'da 1890 yı****lında basılan bu risalede Zülkarneyn ile murad edilen kişinin M.Ö. 21 yılında ölen ve Çin Seddi'ni inşa etmiş olan Çin im****paratoru Şi Huangdi olduğu ileri sürülmüştür.
Ahmed Han muhtemelen muttali olmadığı önceki görüş****lere hiç bir göndermede bulunmamıştır
Daha sonra Mevlana Abdulhak ed-Dehlevî İzâletu'rrayn an kıssati zi'l-qarneyn adlı bir risale[17] yazmıştır. O, bu risalesi****ni Seyyid Ahmed Han'ın risalesine reddiye olarak kaleme al****mıştı. Onun görüşlerini tenkid ettikten sonra önceki müfessirlerin görüşlerini de kabul etmemiş ve Zülkarneyn ile kas****dedilen şahsın Teba el-Himyerî olduğunu ileri sürmüştür. Ona göre Zülkarneyn'in inşa ettiği sed, Urallar'ın arasına inşa edilmiş bir sed idi. O, bu görüşlerini dile getirdikten sonra Danyal peygamberin rüyası hakkında da şunları söylemiştir:
“Bu rüyada görülen kişi, Pers krallarından biri olmalı ve yahûdîler arasında Zülkarneyn olarak tanınmış olmalıdır.”
Sonra şunu ilave etmiştir:
“Zülkarneyn'in eski krallardan biri olduğu varsayılmalı****dır. Onun Kur'an'da anlatılan sıfatları daha çok Keyhüsrev'e uymaktadır. Bunun dayanağı da Danyal Sahifesi'nin sekizin****ci babında yeralmaktadır.”
O, bu görüşünde Nureddin ve Nakvî'nin tefsirlerinden yararlanmış olabilir. Bunları daha önce kaydetmiştik.
Ardından Allame Abdurrahman el-Imâdî bu konuda kap****samlı bir kitaba imza atmıştır. Kitabının adı, Târıhu Arabin kadîm'dir. [18] Araştırması, şu noktalar üzerinde yoğunlaşmaktaydı.
1. Zülkarneyn, arap kökenliydi.
2. Bütün Araplar tarafından bilinen bir kişilikti.
3. Ezvâ hanedanına mensup krallar bu tür sıfatlarla anıl****maktaydılar.
4. Geçmiş Araplar'ın genel özellikleri arasında sed ve du****var inşa etmek zikredilmiştir ki Zülkarneyn de bunlarla anıl****mıştır.
5. Kur'an kıssaları genelde Arap ve Yahûdî milletlerini ko****nu almaktadır. Bu iki millet arasında güçlü bağların bulun****duğu da bilinen bir gerçektir.
Ardından Mevlevi el-Mükerrem el-Abbasî el-Ceryâkû-tf nin el-Hikmctu'l-bâliğa adlı eseri gündeme geldi. Kitap, H. 1332 yılında Haydarabad'da Nizamiye Maârif Dairesi tara****fından yayınlanmıştı. el-Abbasî bu kitabında Zülkarneyn'in kişiliğini araştırmaktaydı.
Ona göre Zülkarneyn M. Ö. 536 yılında Babil'i fetheden Pers kralı Küruş idi. O, yönetime geldikten yirmi iki yıl sonra yetmiş iki yaşında iken Babil'i fethetmiş ve yahûdîleri esa****retten kurtararak Kudüs'ü tekrar imar etmelerine izin ver****mişti.
Kitap dikkatle incelendiğinde yazarın en-Nakvî'den etki****lendiği görülmektedir.
Sonra Muhammed Ali el-Lâhorî 1916 yılında yayma hazır****ladığı İngilizce Kur'an mealinde bu konuyu ele almış ve Danyal peygamberin rüyasında gördüğü şahsın I. Dârâ “Dareios” (M. Ö. 549-485) olduğunu söylemiştir. Bilâhare Urduca ha****zırladığı Kur'an mealinde de aynı görüşü nakletmiş ve I. Dârâ'nın Zerdüşt'ün tâbilerinden biri olduğunu belirterek bü****yük bir düşünür olduğunu kaydetmiştir.
Mevlana Hıfzurrahmân Kasasu'l-Kur'ân adlı eserinin üçüncü cildinde Zülkarneyn'in Küruş olma ihtimali üzerinde durmuş ve Azad'ın beyan edeceği görüşe aynen katıldığını belirtmiştir. Ona göre bu konuda yapılmış en ciddi ve kap****samlı çalışma Azad'ın çalışmasıydı.
Mevlana Gulam Ahmed Perviz 1945 yılında neşredilen Ma'ârifu'l Kur'ân adlı kitabında Azad'ın görüşünü özetleye****rek aktarmış ve şöyle demiştir: Zamanımızda dur durak bil****meyen çalışmalar neticesinde ortaya çıkan bir takım eserler sayesinde konuyla ilgili kıyaslar hemen hemen kesin derece****sine ulaşmıştır. Bütün bunlar ışığında Kur'an'da Zülkarneyn'le ilgili olarak anlatılan sıfatların Pers Kralı Kûruş'a uy****gulanabildiğini söyleyebiliriz.
Buna rağmen bu kıyas mutlak doğru değildir. Çünkü iler****leyen zamanda başka gerçeklerin gün ışığına çıkması müm****kündür. Fakat bu zamana kadar yapılan araştırmalar üstteki görüşün daha güçlü olduğunu ortaya koymaktadır. Mevlana Perviz Tevrat sahifelerinde yeralan müjdeleri de aktarmış ve Kûruş'un M. Ö. 520'de öldüğünü söylemiştir. Ardından Keykubad'ın oğlunun tahta geçtiğini ve Kûruş'un Zerdüşt dinine mensup ve bu dinin mübelliği olduğunun da söylendiğini kaydetmiştir.
et-Tefsîr el-Mâcidî'nin müellifi Abdulmâcid Deryâbâdî, Zülkarneyn'in Kur'an'da anlatıldığı gibi büyük bir dindar ol****duğunu söylemiş, tam olarak kim olduğunun ise kıyas ve tahmine dayandığını belirtmiştir. Ona göre Zülkarneyn'in kimliğiyle ilgili en makul kıyas Büyük İskender olduğudur. Kûruş'la ilgili söylenenler ise tarihsel deliller tarafından yete****rince desteklenmemektedir.
Konuyla ilgili görüş bildirenlerden biri de Ebu'1-A'la el-Mevdudî'dir. Mevdudî, bu meselenin halen ihtilaflı olduğu****nu, ilk dönem müfessirlerinin genelde İskender görüşünü sa****vunduklarını, ama Kur'an'da anlatılan özelliklerin ona uygu****lanmasının mümkün olmadığını söylemiştir. O, modern dö****nemde yaşayan araştırmacıların Kral Küruş üzerinde dur****duklarını kaydettikten sonra akıl ve kıyasın buna daha yakın olduğunu belirtmiştir. Ancak yine de kesin bir görüş belirt****menin mümkün olmadığını ifade etmiştir. O, konuyla ilgili olarak son noktayı şöyle koymuştur: “İnancımız odur ki Kur'an'ın inmesinden önceki dönemde dünyanın şahit oldu****ğu fatihler arasında Zülkarneyn'in taşıdığı sıfatlara en yakın olan Küruş'tur. Ama kesin karara varmak için daha güçlü de****lillere ve açık kanıtlara ihtiyaç duymaktayız. Ancak bu sıfat****lara Küruş kadar uygun olan başka biri yoktur
Tarihin bu önemli kişiliği hakkında yaygın olarak bilmen görüşler[15] şunlardır:
1. Zülkarneyn, Pers kralı Keykubad ya da Feridun'dur.
2. Zülkarneyn, Himyer kralı Ebu Kerb Şems'in lakabıdır.
3. Büyük İskender'dir.
4. Bir melektir.
5. Kendisine ilim, hikmet ve hükümranlık verilmiş, sâlih bir kişidir.
6. Merzibân-ı Mısrî'dir.
7. Romalı bir gençtir.
Hind yarımadasında bu konuya el atan tefsir bilginlerinin ilki, Mevlana Hakîm Muhammed Hasan en-Nakvî'dir. (Ö. H. 1223) Kendisi Farsça olarak yazdığı Ma'âlemâtu'l-esrâr adlı tefsirinde
bu konuyu ele almıştır. Mevlana Hakîm, bu ese****rinde Zülkarneyn ile kasdedilen şahsın Pers İmparatorluğu'nun kurucusu Keyhüsrev olduğunu söylemiştir. Ona gö****re bu görüş Danyal ve Yûşa'nın sahifelerinde yazılanlarla da teyid edilmektedir.
Mevlana Hakîm Urduca yazdığı Gâyetu'1-burhân adlı tefsi****rinde de bu görüşü naklederek şöyle demiştir: Keyhüsrev'in bu isimle anılması, Danyal peygamberin gördüğü rüyaya da****yanır.
Daha sonra el-Hakîm Nureddin el-Kâdıyânî Tasdîk-i Berâhîn-i Ahmediyye adlı eserinde aynı görüşü belirterek daha faz****la ayrıntı vermiştir.
el-Hakîm Nureddin, Danyal peygamberin rüyasıyla ilgili anlatılanları naklederek Cebrail (as)'ın diliyle rüyaya getiri****len yoruma dikkat çekmiş ve Zülkarneyn sıfatının Keyhüsrev'e uyduğunu tezini isbat etmeye çalışmıştır.
Onun ardından. Sir Seyyid Ahmed Han İzâletul-gabn an kıssati zi'l-qarneyn adlı bir risale yazmıştır. Acura'da 1890 yı****lında basılan bu risalede Zülkarneyn ile murad edilen kişinin M.Ö. 21 yılında ölen ve Çin Seddi'ni inşa etmiş olan Çin im****paratoru Şi Huangdi olduğu ileri sürülmüştür.
Ahmed Han muhtemelen muttali olmadığı önceki görüş****lere hiç bir göndermede bulunmamıştır
Daha sonra Mevlana Abdulhak ed-Dehlevî İzâletu'rrayn an kıssati zi'l-qarneyn adlı bir risale[17] yazmıştır. O, bu risalesi****ni Seyyid Ahmed Han'ın risalesine reddiye olarak kaleme al****mıştı. Onun görüşlerini tenkid ettikten sonra önceki müfessirlerin görüşlerini de kabul etmemiş ve Zülkarneyn ile kas****dedilen şahsın Teba el-Himyerî olduğunu ileri sürmüştür. Ona göre Zülkarneyn'in inşa ettiği sed, Urallar'ın arasına inşa edilmiş bir sed idi. O, bu görüşlerini dile getirdikten sonra Danyal peygamberin rüyası hakkında da şunları söylemiştir:
“Bu rüyada görülen kişi, Pers krallarından biri olmalı ve yahûdîler arasında Zülkarneyn olarak tanınmış olmalıdır.”
Sonra şunu ilave etmiştir:
“Zülkarneyn'in eski krallardan biri olduğu varsayılmalı****dır. Onun Kur'an'da anlatılan sıfatları daha çok Keyhüsrev'e uymaktadır. Bunun dayanağı da Danyal Sahifesi'nin sekizin****ci babında yeralmaktadır.”
O, bu görüşünde Nureddin ve Nakvî'nin tefsirlerinden yararlanmış olabilir. Bunları daha önce kaydetmiştik.
Ardından Allame Abdurrahman el-Imâdî bu konuda kap****samlı bir kitaba imza atmıştır. Kitabının adı, Târıhu Arabin kadîm'dir. [18] Araştırması, şu noktalar üzerinde yoğunlaşmaktaydı.
1. Zülkarneyn, arap kökenliydi.
2. Bütün Araplar tarafından bilinen bir kişilikti.
3. Ezvâ hanedanına mensup krallar bu tür sıfatlarla anıl****maktaydılar.
4. Geçmiş Araplar'ın genel özellikleri arasında sed ve du****var inşa etmek zikredilmiştir ki Zülkarneyn de bunlarla anıl****mıştır.
5. Kur'an kıssaları genelde Arap ve Yahûdî milletlerini ko****nu almaktadır. Bu iki millet arasında güçlü bağların bulun****duğu da bilinen bir gerçektir.
Ardından Mevlevi el-Mükerrem el-Abbasî el-Ceryâkû-tf nin el-Hikmctu'l-bâliğa adlı eseri gündeme geldi. Kitap, H. 1332 yılında Haydarabad'da Nizamiye Maârif Dairesi tara****fından yayınlanmıştı. el-Abbasî bu kitabında Zülkarneyn'in kişiliğini araştırmaktaydı.
Ona göre Zülkarneyn M. Ö. 536 yılında Babil'i fetheden Pers kralı Küruş idi. O, yönetime geldikten yirmi iki yıl sonra yetmiş iki yaşında iken Babil'i fethetmiş ve yahûdîleri esa****retten kurtararak Kudüs'ü tekrar imar etmelerine izin ver****mişti.
Kitap dikkatle incelendiğinde yazarın en-Nakvî'den etki****lendiği görülmektedir.
Sonra Muhammed Ali el-Lâhorî 1916 yılında yayma hazır****ladığı İngilizce Kur'an mealinde bu konuyu ele almış ve Danyal peygamberin rüyasında gördüğü şahsın I. Dârâ “Dareios” (M. Ö. 549-485) olduğunu söylemiştir. Bilâhare Urduca ha****zırladığı Kur'an mealinde de aynı görüşü nakletmiş ve I. Dârâ'nın Zerdüşt'ün tâbilerinden biri olduğunu belirterek bü****yük bir düşünür olduğunu kaydetmiştir.
Mevlana Hıfzurrahmân Kasasu'l-Kur'ân adlı eserinin üçüncü cildinde Zülkarneyn'in Küruş olma ihtimali üzerinde durmuş ve Azad'ın beyan edeceği görüşe aynen katıldığını belirtmiştir. Ona göre bu konuda yapılmış en ciddi ve kap****samlı çalışma Azad'ın çalışmasıydı.
Mevlana Gulam Ahmed Perviz 1945 yılında neşredilen Ma'ârifu'l Kur'ân adlı kitabında Azad'ın görüşünü özetleye****rek aktarmış ve şöyle demiştir: Zamanımızda dur durak bil****meyen çalışmalar neticesinde ortaya çıkan bir takım eserler sayesinde konuyla ilgili kıyaslar hemen hemen kesin derece****sine ulaşmıştır. Bütün bunlar ışığında Kur'an'da Zülkarneyn'le ilgili olarak anlatılan sıfatların Pers Kralı Kûruş'a uy****gulanabildiğini söyleyebiliriz.
Buna rağmen bu kıyas mutlak doğru değildir. Çünkü iler****leyen zamanda başka gerçeklerin gün ışığına çıkması müm****kündür. Fakat bu zamana kadar yapılan araştırmalar üstteki görüşün daha güçlü olduğunu ortaya koymaktadır. Mevlana Perviz Tevrat sahifelerinde yeralan müjdeleri de aktarmış ve Kûruş'un M. Ö. 520'de öldüğünü söylemiştir. Ardından Keykubad'ın oğlunun tahta geçtiğini ve Kûruş'un Zerdüşt dinine mensup ve bu dinin mübelliği olduğunun da söylendiğini kaydetmiştir.
et-Tefsîr el-Mâcidî'nin müellifi Abdulmâcid Deryâbâdî, Zülkarneyn'in Kur'an'da anlatıldığı gibi büyük bir dindar ol****duğunu söylemiş, tam olarak kim olduğunun ise kıyas ve tahmine dayandığını belirtmiştir. Ona göre Zülkarneyn'in kimliğiyle ilgili en makul kıyas Büyük İskender olduğudur. Kûruş'la ilgili söylenenler ise tarihsel deliller tarafından yete****rince desteklenmemektedir.
Konuyla ilgili görüş bildirenlerden biri de Ebu'1-A'la el-Mevdudî'dir. Mevdudî, bu meselenin halen ihtilaflı olduğu****nu, ilk dönem müfessirlerinin genelde İskender görüşünü sa****vunduklarını, ama Kur'an'da anlatılan özelliklerin ona uygu****lanmasının mümkün olmadığını söylemiştir. O, modern dö****nemde yaşayan araştırmacıların Kral Küruş üzerinde dur****duklarını kaydettikten sonra akıl ve kıyasın buna daha yakın olduğunu belirtmiştir. Ancak yine de kesin bir görüş belirt****menin mümkün olmadığını ifade etmiştir. O, konuyla ilgili olarak son noktayı şöyle koymuştur: “İnancımız odur ki Kur'an'ın inmesinden önceki dönemde dünyanın şahit oldu****ğu fatihler arasında Zülkarneyn'in taşıdığı sıfatlara en yakın olan Küruş'tur. Ama kesin karara varmak için daha güçlü de****lillere ve açık kanıtlara ihtiyaç duymaktayız. Ancak bu sıfat****lara Küruş kadar uygun olan başka biri yoktur
