Tefekkürün Kısımları

semyanocibel

Banlı Kullanıcı
Katılım
14 Şub 2011
Mesajlar
212
Tepkime puanı
8
Hayrın ve şerrin aslı tefekkür yönünden gelir. Çünkü fikir / tefekkür zühd, terk, sevmek ve buğzetme konularında istemek ve talep etmenin başını çeker.

Fikrin en yararlı olanı;
1 - Ahiret hayatının faydalarını ve
2 - Bu faydaları celbeden yolları tefekkür etmek ve
3 - Ahiret hayatını ifsat edecek faktörleri ve
4 - Bu faktörlerden uzak durma yollarını tefekkür etmek / düşünmektir.

İşte bu dört tane fikir fikirlerin en yüce olanı sayılır. Bundan başka dört tane daha vardır:
1 - Dünya menfaatlerini düşünmek.
2 - Bu menfaatleri elde etme yollarını düşünmek.
3 - Dünyanın ifsatlarını düşünmek.
4 - Bu ifsat yollarından uzak durma yollarını düşünmek.

Kuşkusuz bu sekiz kısım çerçevesinde akıl sahibi kimselerin fikirleri ve düşünceleri dönüp dolaşır.

Birinci kısmın başı; Allah'ın nimetleri, emri, yasağı, kendisini bilme yollarını, ayıplamasını, peygamberinin sünnetinden ve bunlara bağlı âlimlerin görüşlerinden isim ve sıfatlarını bilme yönlerini düşünmek, tefekkür etmektir. Bu tefekkür kısmı, kişi de sevgi ve marifet meyveleri ortaya çıkarır.

Âhiret konusunda, onun şerefi ve devamlılık hususunu düşündüğün de ve dünya konusunda da, onun değersiz ve geçici olduğu hususunda tefekkür ettiğinde, o takdirde kişi de âhirete olan rağbeti ve dünyaya karşı olan zahitliğine dair meyveler yeşerir.

Emellerin kısalığı ve vaktin darlığı hususunda tefekkür edince de; bu o kimse de yüceliği, gayreti ve bu dar vakitte çokça hayırlı ameller işlemesine dair meyveler yeşertir.

Bu fikirler onun himmetini yücelten ve ölümünden ve düşüklüğünden sonra himmetine hayat everen fikirlerdir. Öyle ki kendisini bir vadide insanları da başka bir vadide ayırıverir.

Bu fikirlerin gitmesiyle, birçok mahlûkatın kalbinde dönüp dolaşan kötü fikirler yer alır. Kendisinin mükellef olmadığı fikirleri düşünmesi gibi, faydasız bilgilerin lüzumsuzluklarının içinde boğulması gibi. Hiçbir akıl sahibinin idrak etmesine dair bir yolun olmadığı meseleleri; mesela Allah'ın zatı ve sıfatlarının nasıl olduğu ile ilgili konuda düşünmesi gibi.

Kötü olan bu fikirlerden kimisi de, yararlı olmayan hatta zararlı olan ince sanat dalları konusunda düşünmesi, tefekkür etmesi. Mesela; satranç, musiki, şekil ve resim konularında düşünmesi gibi.

Kimisi de -şayet doğru olsa da- kişiye bir yeterlilik ve şeref kazandırmayan birtakım ilimler konusunda tefekkür edip düşünmesi gibi. Mesela; mantık ilminin incelikleri, matematik ilmi, doğa ilmi hususunda düşünmek gibi ve kişi son derece ilerlemiş de olsa nefsini asla tezkiye edemeyeceği felsefe ilminin birçoğunu tefekkür etmesi gibi.

Kimisi de şehvetler, lezzetler ve bunlara ulaşma yollan hakkında düşünmesi gibi. Bunda her ne kadar kişi için bir lezzet söz konusu da olsa bir gayesi yoktur ve âhiretten önce dünyadaki sonucu ise yararlarından çok zararları ortaya koyar.
Kimisi de olmayan şeyler hakkında "şayet olursa nasıl olur" diye bu gibi konular hakkında düşünmesi. Mesela; kral olunca ya da bir hazine bulunca ya da bir malını kaybederse neleri yapacağını ev bu malı nasıl harcayacağını, nasıl alıp nasıl vereceğini ve nasıl intikam alacağını vb. gibi düşük konularda tefekkür etmesi gibi.

Kimisi de insanların durumlarında, kendilerinden cereyan eden meselelerde kendilerinin alıp verdikleri cüzî konulan hakkında tefekkür etmesi gibi.

Kimisi de -hevası mubah olsun haram olsun- hilelerin incelikleri ve kendisini maksadına ulaştıracak tuzakların incelikleri hususunda tefekkür etmesi gibi.

Kimisi de şiir türleri, çekimleri, övgüler, heceler, gazeller ve mersiyeler gibi dallar konusunda düşünmesi gibi. Çünkü bunlar kişiyi daimi olan mutluluk hayatını düşünmekten meşgul eder.

Kimisi de insanların herhangi bir ihtiyacı olmayan ve dışta da mevcut olmayan zihince takdir edilen bazı fikirleri düşünmesi gibi. Bu kuşkusuz bütün ilimler de mevcuttur. Hatta fıkıh, usul ve tıb ilminde bile mevcuttur. Bu fikirlerin hepsinde ki zararları yararlarından daha çok bulunabilmektedir. Öyleyse zararları hususunda ki bu fikirleri bırakmak ve evla olanına yani yararlıya hemen ve devamlı olarak dönmek gerekir.

Alıntıdır.
 
Üst