dreamwave
Kayıtlı Üye
Oedipus kompleksi (veya karmaşası) çocuklukta gelişen bazı nevrozların kökenini açıklamak için Sigmund Freud tarafından geliştirilen kavram. Çocuğun anne ve babasına karşı beslediği sevgi ve düşmanlık duygularının bir bütün halinde toplanması.
Olumlu ve olumsuz olmak üzere iki şekilde açığa çıkar. Olumlu biçimi, kompleksin (karmaşanın) adını aldığı eski Yunan efsanesine uygunluk gösterir, yani oğlanlar babalarına ve kızlar annelerine rakip-düşman kimse gözüyle bakarak, içten içe onların yok olmasını ister, oğlanlar annelerine, kızlarsa babalarına karşı aşırı bir cinsel ilgi-eğilim (libido) gösterir. Olumsuz şekliyse bunun tam tersidir. Freud'un adlandırdığı penis (fallus) döneminde (üç ila beş yaşlarında) bu karmaşa yaşanır. Beş yaşından sonra bu karmaşıklık etkisini yitirerek bir duraklama-uyuklama (latens) döneminden sonra buluğla birlikte yeniden canlanma gösterir ve dışta sevisel (cinsel denebilir) obje seçimiyle az ya da çok bir başarıyla bu yıkım gerçekleştirir.Freud, teorisini Yunan mitolojisindeki Oedipus'un hikâyesinden esinlenerek adlandırmıştır.
Hikaye şöyle:
Tanrıların hazırladığı acı kaderinden kaçmak isteyen ama kurtulamayan Oedipus, yaşadıkları için yine tanrıların gazabına uğradı. Modern psikiyatrinin esin kaynaklarından Oedipus'un öyküsü, bugün de tartışmalardaki yerini koruyor.
Ve işte ensest ilişkisi mitolojiye konu olan kahramanın öyküsü...
Thebai şehrinin kralı Laios'un çocuğu olmuyormuş. Kral, tanrı Apollon'a danışmaya gittiğinde, Apollon'un yanıtı ile sarsılmış: "Bir oğlun olacak, ama bu çocuk ileride seni öldürecek, kraliçe (annesi) ile evlenecek ve herkes mutsuz olacak.
Bir süre sonra kraliçe hamile kalarak, bir erkek çocuk dünyaya getirmiş. Kral bu çocuğu öldürtmek için emir vermiş. Kraliçe ise celladıçocuğu uzak ve tenha bir yere bırakması yönünde ikna etmiş. Bunun üzerine de cellat da bebeği ayağından bir ağaca asmış.
Yoldan geçen çobanlar çocuğu kurtarmışlar. Başka birşehrin kralının emrinde olan bu çobanlar bebeği şehirlerinin sarayına getirmişler. Bu şehrin kraliçesinin de çocuğu olmadığından bu bebeği alıp büyütmeye karar vermiş. Kraliçe, bebeğin ayağı asılı kaldığı ipin etkisi ile incinip şiştiğinden ona Osdipus (ayağı şiş) iadını vermiş.
Çocuk büyüyünce,etrafındakilerden,kralın gerçek çocuğu olmadığını öğrenmiş. Bunun üzerine de Apollon'a giderek haberin doğruluğunu ve gelecekte kendini bekleyen durumu öğrenmek istemiş. Apollon ona babasını öldüreceğini söylemiş. Bu duruma engel olmak için ülkesinden çok uzaklara kaçan Oedipus yolda giderken çıkan bir çatışma sonucu, öz babası olan Laios'u bilmeden öldürmüş.
Bu dönemde Oedipus, yollardan gelip geçenleri bilmece sorarak sıkıştıran ve doğru yanıtı veremeyenleri de öldüren bir yaratıkla karşılaşmış. Ve aynı bilmece ona da sorulmuş: "Sabahları dört ayağı, öğlen iki ayağı ve akşamları üç ayağı ile yürüyen nedir?"
Oedipus hemen yanıtlamış: "Sabahları, yani hayatın ilk dönemlerinde el ve ayakları üzerinde emekleyen, hayatının öğle vaktinde, büyüyünce iki ayağı üzerinde yürüyen ve hayatının akşam vaktiolan yaşlılığında ayaklarına ekolarak bastonu bir ayak gibi kullanan varlık insandır."
Bu doğru yanıt karşısında, yaratık başkalarına verdiği cezayı kendine vermiş ve ölmüş.
Bu olay çok büyük bir sevinçle kutlanmış. Zekası ile yaratığı yenen Oedipus doğduğu kente kralilan edilmiş. Anne-oğul olduklarını bilmeden kraliçe evlenmişler ve dört çocukları olmuş. Bu durumaçok öfkelenen tanrılar, bu kent üzerine felaketler yağdırmışlar. Müthiş bir kuraklık, kıtlık ve sefalet oluşmuş.
Kendine danışılan bir büyücü, sebebi yeni kralın öz babasını öldürüpannesiyle evlenmesine bağlamış. Gerçeği büyük bir keder içinde öğrenen Oedipus, kendi gözlerini oymuş. Sefalet içindeki kızgın kent halkı felaketin sorumlusu olarak onu aşağılayıp, kentten kovmuş. Gözden düşen Oedipus'a kendi çocukları da yüz çevirmiş. Bir zamanların kralı olan Oedipus dilenciolarak hayatını sürdürürken, yanında sadece kızı Antigone kalmış.
Kıssadan hisse: Oedipus ve Antigone'un sefalet içindeki birlikteliği ebeveyn-çocuk bağlılığı, sevgi ve birliğin simgesi olmuş. Oedipus'u terkeden çocukları ise felaketler içinde sefil bir şekilde ölmüşler.
Adını bu mitolojiköyküden alan Oedipus kompleksi Freud'a göre, 4-5 yaş arasındaki erkek çocuklarda babayı kendine rakip olarak görerek, annenin gözdesi olma şeklinde davranış tarzını açıklamakiçin kullanılmıştır.
Olumlu ve olumsuz olmak üzere iki şekilde açığa çıkar. Olumlu biçimi, kompleksin (karmaşanın) adını aldığı eski Yunan efsanesine uygunluk gösterir, yani oğlanlar babalarına ve kızlar annelerine rakip-düşman kimse gözüyle bakarak, içten içe onların yok olmasını ister, oğlanlar annelerine, kızlarsa babalarına karşı aşırı bir cinsel ilgi-eğilim (libido) gösterir. Olumsuz şekliyse bunun tam tersidir. Freud'un adlandırdığı penis (fallus) döneminde (üç ila beş yaşlarında) bu karmaşa yaşanır. Beş yaşından sonra bu karmaşıklık etkisini yitirerek bir duraklama-uyuklama (latens) döneminden sonra buluğla birlikte yeniden canlanma gösterir ve dışta sevisel (cinsel denebilir) obje seçimiyle az ya da çok bir başarıyla bu yıkım gerçekleştirir.Freud, teorisini Yunan mitolojisindeki Oedipus'un hikâyesinden esinlenerek adlandırmıştır.
Hikaye şöyle:
Tanrıların hazırladığı acı kaderinden kaçmak isteyen ama kurtulamayan Oedipus, yaşadıkları için yine tanrıların gazabına uğradı. Modern psikiyatrinin esin kaynaklarından Oedipus'un öyküsü, bugün de tartışmalardaki yerini koruyor.
Ve işte ensest ilişkisi mitolojiye konu olan kahramanın öyküsü...
Thebai şehrinin kralı Laios'un çocuğu olmuyormuş. Kral, tanrı Apollon'a danışmaya gittiğinde, Apollon'un yanıtı ile sarsılmış: "Bir oğlun olacak, ama bu çocuk ileride seni öldürecek, kraliçe (annesi) ile evlenecek ve herkes mutsuz olacak.
Bir süre sonra kraliçe hamile kalarak, bir erkek çocuk dünyaya getirmiş. Kral bu çocuğu öldürtmek için emir vermiş. Kraliçe ise celladıçocuğu uzak ve tenha bir yere bırakması yönünde ikna etmiş. Bunun üzerine de cellat da bebeği ayağından bir ağaca asmış.
Yoldan geçen çobanlar çocuğu kurtarmışlar. Başka birşehrin kralının emrinde olan bu çobanlar bebeği şehirlerinin sarayına getirmişler. Bu şehrin kraliçesinin de çocuğu olmadığından bu bebeği alıp büyütmeye karar vermiş. Kraliçe, bebeğin ayağı asılı kaldığı ipin etkisi ile incinip şiştiğinden ona Osdipus (ayağı şiş) iadını vermiş.
Çocuk büyüyünce,etrafındakilerden,kralın gerçek çocuğu olmadığını öğrenmiş. Bunun üzerine de Apollon'a giderek haberin doğruluğunu ve gelecekte kendini bekleyen durumu öğrenmek istemiş. Apollon ona babasını öldüreceğini söylemiş. Bu duruma engel olmak için ülkesinden çok uzaklara kaçan Oedipus yolda giderken çıkan bir çatışma sonucu, öz babası olan Laios'u bilmeden öldürmüş.
Bu dönemde Oedipus, yollardan gelip geçenleri bilmece sorarak sıkıştıran ve doğru yanıtı veremeyenleri de öldüren bir yaratıkla karşılaşmış. Ve aynı bilmece ona da sorulmuş: "Sabahları dört ayağı, öğlen iki ayağı ve akşamları üç ayağı ile yürüyen nedir?"
Oedipus hemen yanıtlamış: "Sabahları, yani hayatın ilk dönemlerinde el ve ayakları üzerinde emekleyen, hayatının öğle vaktinde, büyüyünce iki ayağı üzerinde yürüyen ve hayatının akşam vaktiolan yaşlılığında ayaklarına ekolarak bastonu bir ayak gibi kullanan varlık insandır."
Bu doğru yanıt karşısında, yaratık başkalarına verdiği cezayı kendine vermiş ve ölmüş.
Bu olay çok büyük bir sevinçle kutlanmış. Zekası ile yaratığı yenen Oedipus doğduğu kente kralilan edilmiş. Anne-oğul olduklarını bilmeden kraliçe evlenmişler ve dört çocukları olmuş. Bu durumaçok öfkelenen tanrılar, bu kent üzerine felaketler yağdırmışlar. Müthiş bir kuraklık, kıtlık ve sefalet oluşmuş.
Kendine danışılan bir büyücü, sebebi yeni kralın öz babasını öldürüpannesiyle evlenmesine bağlamış. Gerçeği büyük bir keder içinde öğrenen Oedipus, kendi gözlerini oymuş. Sefalet içindeki kızgın kent halkı felaketin sorumlusu olarak onu aşağılayıp, kentten kovmuş. Gözden düşen Oedipus'a kendi çocukları da yüz çevirmiş. Bir zamanların kralı olan Oedipus dilenciolarak hayatını sürdürürken, yanında sadece kızı Antigone kalmış.
Kıssadan hisse: Oedipus ve Antigone'un sefalet içindeki birlikteliği ebeveyn-çocuk bağlılığı, sevgi ve birliğin simgesi olmuş. Oedipus'u terkeden çocukları ise felaketler içinde sefil bir şekilde ölmüşler.
Adını bu mitolojiköyküden alan Oedipus kompleksi Freud'a göre, 4-5 yaş arasındaki erkek çocuklarda babayı kendine rakip olarak görerek, annenin gözdesi olma şeklinde davranış tarzını açıklamakiçin kullanılmıştır.
